The Millennials Life

“Phimmoi.net là một website vi phạm bản quyền với quy mô lớn, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của rất nhiều chủ thể.” Nhưng ai cũng biết đây chỉ là một trong vô số những trường hợp vi phạm bản quyền tại Việt Nam.

Trước đó, với tình hình xem và trao đổi phim lậu phổ biến tại Việt Nam, vào tháng 2 năm nay, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ USTR đã công bố báo cáo Các thị trường mua bán các sản phẩm giả mạo sở hữu trí tuệ và vi phạm bản quyền năm 2020 và 2 trong số 3 website được ‘chỉ mặt gọi tên’ là 2 địa chỉ phổ biến tại Việt Nam: “Phimmoi là website xem phim tiếng Việt, cung cấp trái phép hàng ngàn bộ phim điện ảnh và truyền hình của Mỹ. Tên miền phimmoi.net đã bị chặn bởi Việt Nam, tuy nhiên người dùng được chuyển hướng sang phimmoizz.net. Địa chỉ web mới cho tới giờ vẫn là một trong những trang web nổi tiếng nhất tại Việt Nam.”

Sau báo cáo này, tên miền phimmoi.net lập tức bị chặn. Tuy nhiên, Phimmoi nhanh chóng trở lại với ‘nhân cách khác’ là phimmoizz và sau đó nữa là phimmoiizz.net. Sự vụ hồi sinh này khiến phimmoi được cư dân mạng mệnh danh là ‘vua lì đòn Việt Nam’.

Phimmoi là ai?

Luật sư (LS) Phan Vũ Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ TP.HCM – cho biết: “Phimmoi.net được xem là website phim lậu có “thâm niên” hoạt động vào hàng top ở Việt Nam trong nhiều năm.” Theo website thống kê lượng truy cập Alexa, tính đến 27/7/2018, Phimmoi xếp hạng 15 tại Việt Nam và 2.182 trên thế giới. Đến năm 2020, với vị trí thứ 832, Phimmoi nghiễm nhiên đứng thứ 27 trong bảng thống kê toàn bộ website thuộc ngành công nghiệp giải trí toàn cầu.

Trang web này cung cấp quyền truy cập vào nhiều nội dung phim điện ảnh và phim truyền hình, bao gồm cả nội dung từ các hãng Hollywood và một số phim bị hạn chế phát hành tại các quốc gia khác trên thế giới. Danh mục nội dung của Phimmoi được cập nhật với tốc độ chóng mặt. Trong bối cảnh dịch bệnh hiện tại, khi xu hướng phát hành phim thay đổi sang kiểu phát hành song song giữa ra rạp và các ứng dụng xem trực tuyến, những địa chỉ xem phim lậu như Phimmoi càng như ‘cá gặp nước’. Nửa đầu năm 2021, nhiều nước ghi nhận phim với chất lượng hình ảnh cao bị phát tán trái phép sớm và nhiều hơn những năm trước.

Lợi nhuận cực lớn

Cùng với lượng truy cập khủng, nguồn thu từ quảng cáo của Phimmoi rất lớn. Trong thống kê của Cục Phát thanh Truyền hình, những quảng cáo trên các website phim lậu thì có đến 72% là của các nhãn hàng lớn, 28% còn lại là những quảng cáo độc hại.

Truy cập website Phimmoi, người dùng cũng dễ dàng nhìn thấy hằng hà sa số các loại quảng cáo bài bạc (cá cược, thể thao ảo, lô đề, casino, …) và một số những nhãn hàng, sản phẩm khác. Hầu hết những quảng cáo tại vị trí đẹp đều là quảng cáo cho các dịch vụ bị nghiêm cấm và không có khả năng hiển thị trên những website uy tín, chính thống.

Theo anh Lê Văn Đại – quản trị một diễn đàn về review phim cho biết, mức giá để banner quảng cáo trên Phimmoi là không hề rẻ, mức giá thấp nhất là 15 triệu đồng/tuần, có vị trí đến 200 – 300 triệu/tuần. Theo đó, nguồn lợi từ quảng cáo của Phimmoi nếu phủ đầy các vị trí trên trang có thể lên tới hàng chục tỉ đồng mỗi tháng. 

Điều đáng nói, chủ những website xem phim lậu gần như không phải mất tiền để duy trì hệ thống lưu trữ. Nơi lưu trữ chính của các trang này lại đến từ máy chủ của Google hay Facebook. Với giá vài trăm nghìn đồng, họ hoàn toàn có thể sử dụng các tài khoản lưu trữ không giới hạn của Google để lưu phim.

Các số liệu nêu trên chỉ là số liệu được ghi nhận trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam. Ngoài Việt Nam, Phimmoi còn khá nổi tiếng ở một số quốc gia khác như Mỹ, Pháp, Canada, và Hà Lan. Có thể thấy, nguồn lợi mà các nhóm chia sẻ phim kiểu ‘Robin Hood nửa mùa’ này thu được là vô cùng lớn.

Lấy của người giàu chia cho người nghèo?

Trước tiên, phải nói thẳng rằng xem và trao đổi phim lậu không phải là hành vi nhằm chia sẻ tri thức, mà là một phương thức kinh doanh có thu lợi nhuận. Đáng tiếc, không chỉ riêng Việt Nam, mà trên các diễn đàn quốc tế, vẫn còn nhiều người dùng không biết được vì sao xem phim miễn phí lại sai.

Khi một bộ phim, một bài hát, một quyển sách được sản xuất và đem bán ra thị trường, những người tham gia vào khâu sản xuất đều có quyền hưởng lợi nhuận từ thành phẩm. Các sản phẩm này đều được bảo vệ bởi pháp luật để không thể sao chép hay bán lại khi chưa có sự đồng ý của chủ sở hữu. Do đó, hành động xem, trao đổi, phát tán các phiên bản của sản phẩm không do nhà sản xuất phát hành là một hành động bất hợp pháp.

Các trang web phim lậu như Phimmoi, Vkool, HDonline, … đều là những địa chỉ xem phim vi phạm bản quyền. Khoản 10 Điều 28 luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009 và năm 2019) quy định việc “Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả” là hành vi xâm phạm quyền tác giả. Tuy nhiên, các website này liên tục mọc lại như nấm sau mưa mỗi lần tên miền cũ bị chặn.

Một trong những lý do chính đó là việc xử phạt vi phạm bản quyền ở Việt Nam quá nhẹ so với lợi ích mà các web phim lậu thu được. Mức xử phạt hành chính lần đầu là 15 – 30 triệu đồng đối với cá nhân, gấp đôi nếu bên vi phạm là tổ chức. Về xử lý hình sự, hành vi công khai trình chiếu các tác phẩm điện ảnh được bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam khi chưa được cấp bản quyền là hành vi có dấu hiệu của tội “xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan” (Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017). Nếu cá nhân phạm tội, mức phạt có thể lên đến 3 năm tù trong trường hợp thu lợi bất chính trên 300 triệu đồng. Pháp nhân thương mại phạm tội có thể bị phạt tiền lên đến 3 tỉ đồng, bị đình chỉ hoạt động có thời hạn. Nhưng có thể dễ dàng thấy được, mức phạt này chẳng thấm vào đâu so với nguồn lợi khổng lồ mà các trang web này thu về.

Xem phim lậu và những hệ lụy lớn hơn

Không cần tới các tổ chức khảo sát thì mọi người cũng có thể thấy được quy mô của web phim lậu. Chỉ cần tìm kiếm từ khóa “xem phim online” trên trang Google, chỉ trong 0,79 giây có hơn 239 triệu kết quả được đưa ra, mà đứng đầu là các website xem phim lậu. LS Phan Vũ Tuấn cho biết, “Theo thống kê Phan Law Vietnam ghi nhận được trong quá trình xử lý vi phạm, thì Việt Nam đang có trên 200 website phim lậu hoạt động với nhiều hình thức vi phạm đa dạng, như đăng tải và cho xem trực tuyến; kho lưu trữ và tải phim, các kênh xem phim hình thức livestream, và kể cả các kênh review phim, tóm tắt phim 10 phút… Thị trường phim lậu tại Việt Nam hiện nay rất sôi nổi và chuyên nghiệp.”

Ngoài là hành vi vi phạm pháp luật, sự tồn tại của các website xem phim lậu còn mang đến những hệ lụy to lớn hơn. Theo các chuyên gia về an ninh mạng, những quảng cáo về cờ bạc, cá độ trên các website phim lậu không hẳn vô hại như lầm tưởng. Chúng sẽ tiềm ẩn những rủi ro lớn về bảo mật nếu người dùng click vào các đường link không chính thống và các website không được kiểm duyệt. Hoạt động phát tán virus, mã độc và đánh cắp dữ liệu cũng hoàn toàn có thể xảy ra. 

Các website xem phim lậu cũng ảnh hưởng không nhỏ đến doanh thu và động lực phát triển cho thị trường video theo yêu cầu (Video on Demand – VOD) tại Việt Nam – vốn dĩ được nhiều chuyên gia quốc tế đánh giá là thị trường vô cùng tiềm năng và có lợi nhuận lớn. Không chỉ gây tổn hại đến doanh thu, phim lậu còn ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của phim vì đa số các bản phim lậu có chất lượng hình ảnh và âm thanh rất xấu.

Hiện có đến 80 – 100% phim Việt từng chiếu rạp, sau đó chiếu trên các ứng dụng cung cấp nội dung trực tuyến (OTT – viết tắt của Over The Top, dịch vụ gia tăng trên nền tảng mạng) bị phát tán trái phép trên mạng. Đây là cơn ác mộng đối với nhiều nhà sản xuất phim tại Việt Nam vì không chỉ khi phim mới ra rạp đã bị quay lén, mà khi kiếm thêm chút doanh thu nhờ bán bản quyền cho nhà mạng cũng bị sao chép tràn lan. Đại diện nhà phát hành phim CGV Việt Nam cho hay: “Thiệt hại do các trang web phim lậu gây ra với thị trường điện ảnh Việt Nam là rất lớn, bởi tình trạng này kéo dài quá lâu. Phim nhập hoặc phim remake (làm lại) chưa kịp ra rạp mà bản chiếu lậu đã có trên mạng gây tổn thất doanh thu”. Đó là chưa kể nhiều khán giả vẫn lựa chọn xem phim lậu, và chính điều đó góp phần tạo điều kiện cho các trang web phim ảnh lậu phát triển.

Ở thời điểm hiện tại, để những hành vi như trên không còn cơ hội lan rộng, thiết nghĩ cách duy nhất là bản thân mỗi người dùng mạng nên tự nâng cao ý thức, chủ động loại trừ những sản phẩm vi phạm bản quyền. Chỉ khi chúng ta quay lưng thì những hành vi xấu mới không thể tiếp diễn.

(Tổng hợp)

Xem thêm:
Phim Việt trên bước đường “thách thức” Hội đồng kiểm duyệt với những đề tài cấm kỵ
17 bộ phim truyền hình Việt Nam đi cùng thời niên thiếu của thế hệ 9X
Phụ nữ Việt nói gì về trải nghiệm xem phim người lớn
So Not Worth It – Sitcom đa sắc tộc gây tiếng vang trong cộng đồng fan Việt