The Millennials Life

Trong tiếng anh có một cụm từ gọi là “white lies” – Lời nói dối trắng. Đây là những lời nói dối không có ác ý, thường được dùng để tránh gây tổn thương hoặc giúp ai đó bớt muộn phiền.

I. Những lời nói dối trắng

Ai trong chúng ta có lẽ cũng từng nói dối. Từ những câu “xạo” nhỏ nhất như “con quên vở” khi cô giáo thu bài tập, “con bị ốm” khi mè nheo với cha mẹ để trốn học, cho đến những lời nói dối lớn hơn khi cố tình khất nợ hoặc lấp liếm cho qua nếu trót lỡ ngoại tình. Lời nói dối khi đó được dùng như một tấm khiên bảo vệ bản thân trước nỗi lo bị đánh giá hoặc phải chịu trách nhiệm cho sai lầm của mình.

Thế nhưng cũng có lúc, chúng ta nói sai sự thật để bảo vệ, chăm sóc người khác. Đó là những lời nói dối trắng xuất phát từ sự chân thành và tình yêu thương, mong rằng người nghe sẽ thấy yên lòng và nhẹ nhõm. Lời nói dối trắng mà người ta được nghe nhiều nhất có lẽ đến từ bố mẹ. Những câu nói đầy quen thuộc như “mẹ không đói, con ăn thêm đi”, “bố không mệt, con đừng lo”, “nhà vẫn còn tiền, cứ an tâm mà học nhé”v.v… Tại rất nhiều thời điểm, khi mà tình thương, sự quan tâm, nỗi lo lắng quá nhiều, người ta sẽ giấu tất thảy mọi điều đó đi bằng một vài lời nói dối trắng.

Startup cũng bắt đầu bằng một lời nói dối trắng như thế. Khi cô bé Dalmi phải quyết định sẽ rời đi cùng mẹ và chị gái để có cuộc sống giàu sang hơn hay ở lại cùng gia đình nghèo nhưng đầy tình thương của bố và bà. Cô bé đã chọn ở lại. Đó cũng là thời điểm mà Dalmi bắt đầu băn khoăn, liệu mình có đang làm đúng? Liệu cô bé hạnh phúc không nếu từ chối mặc những bộ quần áo đắt tiền, sống ở những căn nhà sang trọng và bỏ qua cơ hội được du học ở Mỹ.

Chính lúc đó, bà Dalmi đã nhờ  Han Ji-pyeong thay mình viết cho cô bé một vài bức thư, lời nói dối trắng bắt đầu việc cậu rất thích Dalmi. Thế rồi, từng dòng tâm sự đó đã thắp sáng cuộc sống của cô gái nhỏ, như những bông hoa đào nở bung rực rỡ dưới trời xanh đầy mơ mộng, thổi vào tâm hồn Dalmi những tia nắng dịu dàng. Lời nói dối trắng đó vốn không có gì to tát, nhưng lại là trọn vẹn động lực sống và niềm vui cho cô bé. Từng bức thư được viết dưới màn đêm, trong cửa hàng xúc xích nhỏ kia là tất cả tình yêu thương, chăm sóc mà một bà cụ dành cho cháu mình, dù nó xuất hiện ở dưới dạng một lời nói dối trắng.

Lời nói dối trắng tiếp theo cũng lại xuất phát từ bà cụ hiền lành và nhân hậu đó. Khi  Han Ji-pyeong muốn rời đi lập nghiệp, bà đã nói với cậu rằng: “nếu cháu thành công, đừng quay lại, bà sẽ thấy ghen tị lắm. Nhưng nếu thất bại, hãy về đây với bà.” Lời nói dối trắng vốn chả lừa được ai này đã đã trở thành một vòng ôm ấm áp sưởi ấm trái tim Han Ji Pyeong, giúp cho cậu bé mồ côi lạnh lùng dần hiểu được rằng giữa sự thật và sự tử tế, đôi lúc mình có thể chọn điều số hai. Vậy là cậu cất công đi tìm chàng trai tên là Dosan – người mà cậu và bà đã mạo danh khi vô tình thấy tên trên một tờ báo để tiếp tục màn kịch vốn bắt nguồn từ lời nói dối trắng vốn đã phải khép lại từ rất lâu.

Thông điệp về lời nói dối trắng này giống như cây gậy trong những cuộc thi chạy đua tiếp sức, tiếp tục truyền đến tay Dosan. Cậu vốn là một anh chàng lập trình nhút nhát và hướng nội, hoàn toàn không liên quan đến Dalmi. Thế rồi bắt đầu từ việc thích nụ cười của một cô gái, tiếp diễn bằng việc không muốn thấy người đó khóc, những lời nói dối trắng cứ thế kéo dài ra, trở thành một vòng lặp mà ai cũng lo sợ kết thúc. Một tác giả nổi tiếng người Mỹ, cây bút đặc biệt của tờ The Washington Post đã từng nói:

“Lời nói dối trắng là phần không thể thiếu của nhân loại. Chúng là chiếc bong bóng hạnh phúc giúp ta vượt qua nhiều ngày dài mệt mỏi cùng những chặng đường khó khăn. Bằng chút dối lừa từ lời nói dối trắng, ta có thể hợp lý hoá mọi niềm vui, hạnh phúc và tin vào quyết định của mình”

Barry Ritholtz

Tiếc là sự lừa dối đều giống như những bông tuyết rơi, dù có đẹp đẽ, thuần khiến thế nào, cũng sẽ phải tan biến vào một ngày nào đó. Những lời nói dối trắng có thể bọc một lớp kẹo đường lên hiện tại nhưng chắn chắn sẽ không thể bảo vệ được tương lai.

Vì thế nên đôi lúc ta sẽ phải tự hỏi mình, ta nên nói thật, hay cứ tiếp tục duy trì những lời nói dối trắng để bảo vệ người mà ta yêu thương. Dẫu biết rằng những lời nói dối trắng xuất phát tự sự chân thành, nhưng liệu đối phương có thật sự cần nó?

II. Những bài học trong Startup ngoài lời nói dối trắng

Thoát ra câu chuyện về lời nói dối trắng ban đầu, bộ phim còn mở ra rất nhiều câu chuyện khác. Ngoài lời nói dối trắng, startup còn muốn đề cập tới cách con người dối diện với những thay đổi của khoa học công nghê,

Mỗi phát mình và sự tiền bộ của khoa học, công nghệ đều khắc hoạ ước mơ của con người. Từ xa xưa, con người đã mong có đôi cánh của loài chim để có thể chinh phục bầu trời, vậy là máy bay ra đời. Chúng ta muốn thoát khỏi sự tối tăm, mù mịt của màn đêm, thế là đèn điện được phát minh. Đến gần đây, với khao khát kết nối với tất những người xung quanh mọi lúc, mọi nơi, điện thoại thông minh và internet đã phát triển vượt bậc, đem lại vô số tiện ích cho nhân loại. Tất nhiên, điều đó cũng đi kèm rất nhiều hệ luỵ. Chúng ta phụ thuộc vào mạng xã hội hơn, quyền riêng tư trở thành một sản phẩm trao đổi, thuật toán chi phối các quyết định của con người, những cải tiến của công nghệ tự động hoá khiến hàng triệu nhân công mất việc. Vô vàn các vấn đề đi kèm đó đã khiến con người trở nên hoài nghi, chúng ta băn khoăn rằng không biết liệu khoa học kỹ thuật có đang thật sự giúp cho cuộc sống của chúng ta tốt hơn không? Để biện hộ cho điều đó, Injae, một nhân vật trong phim đã nói

“Trăm năm trước nhân loại cũng từng lo lắng như thế. Khi xe taxi lần đầu tiên được đưa vào sử dụng, những người kéo xe đã từng biểu tình phản đối. Nếu bắt buộc phải suy nghĩ cho miếng cơm manh áo của họ thay vì sự đổi mới, có lẽ con người đã đi xe kéo thay vì taxi, sử dụng điện thoại bàn, thay vì di động. Chúng ta muốn sống trong một thế giới như vậy ư? Không ai muốn cả, con cháu chúng ta cũng sẽ không muốn sống trong thời đại bây giờ, chúng sẽ muốn trải nghiệm cuộc đời tươi đẹp, hữu ích hơn. Và tôi sẽ cố gắng tạo ra một thế giới tươi đẹp như vậy, đó chính là lời biện hộ của tôi .”

Đó có lẽ là một lời giải thích hoàn hảo. Rõ ràng những phát minh vĩ đại, sự cải tiến của công nghệ đã giúp cuộc sống của con người trở nên dễ dàng hơn. Chúng ta có xe máy, ô-tô, các phương tiện công cộng để không phải mất hàng giờ để đi bộ. Con người có thể sống khoẻ mạnh, thoải mái hơn khi những căn bệnh chết người khi xưa như : bại liệt, lao, sốt rét, đậu mùa… giờ đã có thuốc chữa. Khoa học kỹ thuật chính là một phép màu vĩ đại mà con người đã tự ban tặng chính mình.

Để đáp lại lời biện hộ đó, một người đàn ông trung niên làm bảo vệ, sắp bị đuổi việc bởi sự thay thế của công nghệ giám sát AI đã nói:
“Chỉ cần có người như cô và con trai tôi, thì cuộc cách mạng công nghệ đó sẽ đến rất nhanh. Nhưng có phải cứ nhanh là tốt không? Tốc độ tàn khốc đó sẽ khiến nhiều người khốn đốn. Rất nhiều người sẽ không kịp thích nghi với thế giới mới đó và mất kế sinh nhai. Những người như tôi chính là để làm chậm lại quá trình đó một chút, cùng tìm ra tốc độ vừa phải để ai cũng có thể thích nghi và sống sót. Chúng ta cần sự cải tiến, nhưng là trong một khoảng thời gian hợp lý.”

Quả thật con người đang quá vội vàng. Chúng ta mải mê đi thật nhanh, thật xa mà quên rằng rất nhiều điều đẹp đẽ, gần gũi xung quanh mình cũng cần thời gian nhìn ngắm và phát triển. Ví dụ như có một cô bé đã từng rất tự hào về danh sách du lịch hơn 20 quốc gia của mình. Cứ mỗi lần đặt chân tới một đất nước mới, cô bé ấy lại tin rằng mình đã lớn lên hơn ngày hôm, theo đó cũng nhìn thấy thế giới rõ hơn một chút. Vậy là cô gái đó lại tiếp tục “xách ba lô lên và đi.” Khi đến Gdank, cô bật khóc trước những câu chuyện về thế chiến thứ thứ hai, khi đến Strasbourg, cô ngẩn ra lúc biết rằng sau khi xây dựng xong nhà thờ lớn, kiến trúc sư đã bị móc mắt chỉ để ngăn không cho nước Pháp có thêm một nhà thờ thứ hai tuyệt vời như thế này. Vậy rồi cô gái nhỏ đó háo hức đem theo những thứ đã học được về nhà. Cô kể cho gia đình những điều mình biết trong giờ ăn, khi cả nhà cùng nhau dọn dẹp… Mọi thứ thật tuyệt vời, cô vẫn là một cô gái hiểu biết cho đến một ngày bỗng bố bị ốm. Mẹ dặn cô ra đầu ngõ mua một bát cháo thịt về, cô đi bộ tìm quanh khu nhà nhỏ mà không thấy, mẹ lại phải thay cô đi mua. Trước lúc đi, bà dặn cô tranh thủ ra phường lấy bảo hiểm y tế vừa mua mới cho bố, nhỡ cần còn đưa ông đi khám. Cô theo trí nhớ chạy ra Uỷ ban nhân dân phường cũ, nơi này giờ đã biến thành văn phòng của Công an phường. May sao nhờ có công nghệ, cô tra cứu Google một chút là tìm được uỷ ban mới cách đó tầm 500m. Đi bộ ra đến nơi, nhân viên tiếp dân lại khẽ mỉm cười nói “bảo hiểm y tế phải lấy ở trạm y tế phường nha em.” Và khi tìm đến trạm y tế đã đóng cửa vì hết giờ làm, cô nhận ra nơi này chỉ cách nhà mình khoảng 100m.

Đi thật xa đến những vùng đất khác cũng là mở mang, thế nhưng tìm hiểu về khu dân cư mình đang sống cũng là khám phá một phần thế giới. Thật kì lạ khi chúng ta biết được nhà hàng nào ngon nhất ở Milan, nhưng lại không rõ hàng bún riêu giữa chợ mà mẹ thích ăn là quán nào. Chúng ta thuộc nằm lòng đường đi bộ từ homestay đến tháp Effen, nhưng lại chả rõ nếu muốn mua một cái búa thì cửa hàng bán đồ nhựa trong khu cũng có, chẳng cần cất công lái xe từ Thanh Xuân lên tận Hàng Hòm. Chúng ta thẫn thờ trước vẻ đẹp của những cánh rừng trải dài ngút ngàn, đau xót khi màu xanh đó đang ngày càng bị xoá bỏ nhưng lại không biết cách chăm tươi cho cây khế ở ban công sao cho không chết.

Mải khám phá thật nhiều, bắt kịp những dòng chảy của cuộc sống thật vội, người ta đã bỏ qua rất nhiều thứ như môi trường, hạnh phúc, sự cân bằng… Kết quả là cuộc sống phát triển càng nhanh con người càng cười ít đi, stress nhiều lên, tự tử trở thành những con số đáng báo động, cháy rừng trở nên ngày càng tàn khốc, thiên tai bão lũ cũng thêm phần dữ dội. Đó chính là lúc con người phải học lại một bài học đã cũ nhưng vô cùng thực tế, đó là mọi sự phát triển đều cần thiết, nhưng nó phải được cân bằng với thiên nhiên và hài hoà tới cuộc sống. Nhân loại tiến lên để đạt được những điều tốt đẹp hơn, chứ không phải phá huỷ sự tồn tại của chính mình.

III.Startup không chỉ có lời nói dối trắng, bộ phim còn có nút reset cho năm 2020.

Khi các nhân vật trong phim gặp một khó khăn không thể giải quyết, họ sẽ làm gì? Đa phần mọi người đều nhấn nút reset và bắt đầu lại. Giây phút biết mình chỉ là một giám đốc không có thực quyền tại công ty bố dượng, Injea đã bỏ lại tất cả mọi thứ và mở một công ty của riêng mình. Khi Dalmi biết rằng có thể cả đời cô sẽ chỉ là một nhân viên hợp đồng, cô đã xin nghỉ việc với mong muốn mình sẽ tìm được một chiếc thang máy mới đưa mình lên cao hơn. Khi Dosan biết mình đã làm tổn thương Dalmi, cậu nói với cô hãy quên hết những gì đã biết về cậu, hãy coi cậu như môt một người bạn mới quen. Rất nhiều trường hợp trong cuộc sống, để đi xa hơn, chúng ta cần phải khởi động lại.

Hẳn ai cũng có một kí ức mơ hồ thế này, mỗi lần cái vô tuyến cũ kỹ ở nhà bị đơ, người lớn sẽ thường đập đập vài cái, tắt đi và mở lại. Cả nhà cùng ồ lên “được rồi!” và tiếp tục xem tivi như chưa có chuyện gì xảy ra. Các cô gái mỗi khi máy tính hay điện thoại gặp trục trặc, cách xử lý đầu tiên sẽ là ấn thật lâu vào nút nguồn, chờ màn hình tối đen đi sau đó tái khởi động thiết bị của mình. Trong rất nhiều trường hợp, phương pháp đơn giản này có thể xử lý vấn đề vô cùng hiệu quả.

Việc reset giúp cho máy móc xoá đi những lỗi phát sinh và đưa sản phẩm trở về tình trạng gốc – trạng thái cân bằng nhất mà thiết bị được cài đặt. Nhờ đó, tất cả trục trặc gặp phải trong quá trình vận hành, những sự quá tải của phần cứng, những xung đột của phần mềm đều được sửa chữa.

Năm 2020 có lẽ là thời điểm thích hợp nhất để con người khởi động lại mọi thứ, giống như một nút tắt nguồn tạm thời, đưa mọi thứ trở về trạng thái cân bằng nhất. Chúng ta vẫn thường hay nhíu mày, hoặc cáu gắt khi mọi chuyện vốn đang suôn sẻ mà gặp phải sự gián đoạn vô lý này. Nhưng nếu máy tính của chúng ta đang dùng mà bị đơ, bị chậm đi, phát ra những tiếng kêu mà ai ai cũng cố tình lờ đi thì có lẽ mọi thứ đang không hề ổn như chúng ta vẫn tưởng. Đó chính là lúc chúng ta cần phải lưu lại tất cả file, tắt cho máy nghỉ và chờ một chút để mở lại. Trong cuộc sống, nút reset thường xuất hiện dưới các dạng như: Đi bộ, thiền, ngủ, nghỉ ngơi… tất cả những hoạt động này cho phép chúng ta thả lỏng tiềm thức và để tâm trí tự sắp xếp lại mọi thứ, đưa não bộ trở về trạng thái cân bằng nhất. Nút reset này chính là món quà tuyệt vời của năm 2020, bởi khi con người sống chậm lại, thiên nhiên và cuộc sống cũng sẽ tự tìm được cách để tự phục hồi chính mình.

Do đó hãy đừng vội vàng, đừng nóng ruột, hãy dành thời gian để nghỉ ngơi, nhìn ngắm cuộc sống quanh mình, xem một bộ phim đáng yêu như Startup và sau đó, chúng ta hoàn toàn có thể đi tiếp hành trình của mình một cách thoải mái, tích cực và tỉnh táo hơn. Đồng thời, hãy nhớ rằng, thi thoảng trong cuộc sống, ta sẽ gặp sự xuất hiện của những lời nói dối trắng, thế nhưng những lời nói dối trắng này vốn xuất hiện từ tình thương, sự quan tâm không hề vụ lời của những người yêu quý chúng ta.

#KhungHìnhKểChuyện không phải một chuyên đề review, đây là những cảm xúc tản mản, những câu chuyện ngắn được liên tưởng ngẫu nhiên theo từng bộ phim.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM
Quyền được giám hộ và “I care a lot” – gáo nước lạnh tạt thẳng vào nhận thức
Nạn nhân không hoàn hảo
Sự thật có phải là điều đẹp đẽ nhất
Chúng ta tồn tại vì điều gì?
Nếu chúng ta có thể gọi về quá khứ