#Thoáng là series những bài viết thuộc chủ đề tình dục dưới lăng kính cởi mở và hiện đại
Các bạn đã bao giờ đã có những cuộc trò chuyện với bố mẹ của mình về vấn đề tình dục bao giờ chưa? Có thể đại đa số sẽ đồng thanh nói câu: “Chưa bao giờ!”, đặc biệt với xã hội đề cao tính truyền thống như Việt Nam. Nhưng đối với những ‘đấng sinh thành’, đây là một điều bắt buộc nếu bố mẹ muốn có một mối quan hệ cởi mở và là nơi để con cái có thể hiểu hơn về chủ đề nhạy cảm này.
Nhiều bậc phụ huynh lo sợ khi thảo luận về các chủ đề “người lớn” và giới tính với những đứa con trong độ tuổi thanh thiếu niên. Họ có thể cảm thấy xấu hổ, hoặc lo lắng rằng mình không biểu đạt đúng một số khái niệm. Thậm chí ở một số quốc gia, các chuẩn mực văn hóa thường sẽ cho rằng việc người lớn và thanh thiếu niên trò chuyện về tình dục là không phù hợp với chuẩn mực.
Tuy nhiên, trao đổi về vấn đề tình dục với con cái là một điều cần thiết. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng: việc những đứa trẻ vị thành niên trò chuyện công khai về tình dục và xu hướng tính dục với bố mẹ của mình, thì sẽ có khả năng giảm thiểu hành vi tình dục có rủi ro, dẫn đến cải thiện sức khỏe sinh sản, sức khoẻ tâm sinh lý…
Cha mẹ cũng cần phải nhớ rằng đây sẽ không phải là điều mà bạn làm một lần. Bởi thanh thiếu niên sẽ trải qua quá trình phát triển liên tục và họ sẽ đối mặt với những câu hỏi và thách thức mới khi lớn lên. Chính vì vậy, những cuộc đối thoại diễn ra nhiều lần sẽ giúp cha mẹ nắm bắt được tình hình con mình, giải quyết các mối quan tâm mới và củng cố các giá trị lành mạnh theo thời gian. Điều này cũng sẽ tạo nên bầu không khí tin cậy và cởi mở giữa các thành viên trong gia đình.
Khi nào thì người lớn nên trò chuyện với con cái về vấn đề tình dục?
Thực ra không có độ tuổi ‘đúng đắn’ nào được cho là thời gian chính xác để bố mẹ bắt đầu thảo luận về vấn đề tình dục và xu hướng tính dục với con cái. Tuy nhiên, khi con cái bắt đầu bước vào độ tuổi dậy thì (tầm 10 tuổi), thì đây là thời điểm các con sẽ bắt đầu có những câu hỏi về cơ thể của mình. Khi đó, người lớn nên chuẩn bị sẵn tâm lý để có những cuộc nói chuyện về vấn đề liên quan đến tuổi dậy thì.
Nhưng dù là khi nào đi chăng nữa, điều quan trọng là người lớn phải tạo ra một môi trường an toàn cho những cuộc trò chuyện này, bằng cách đảm bảo rằng con cái sẽ không bị phán xét và mọi điều chúng nói đều được giữ kín. Mỗi gia đình sẽ khác nhau, đôi khi con cái thường tin tưởng hoặc cảm thấy thoải mái hơn với một phụ huynh hơn so với người còn lại. Tuy nhiên, cả hai phụ huynh nên có cùng quan điểm để tránh đưa ra những thông điệp mâu thuẫn cho con mình.
Nếu bố mẹ không hiểu một số thuật ngữ tình dục mà con cái đề cập thì sao?
Bạn không phải người duy nhất đâu. Hầu hết các bậc phụ huynh đều không phải là chuyên gia về những chủ đề liên quan đến tình dục và xu hướng tính dục. Nhưng điều nên làm vẫn là toàn tâm lắng nghe ý kiến của con. Hãy chú ý đến suy nghĩ và cảm xúc của con khi chúng nói mà không có sự phán xét, chỉ cần đồng cảm với chúng. Khi trả lời, cha mẹ hãy suy nghĩ kỹ lưỡng, cung cấp thông tin chính xác và cũng như đừng bác bỏ câu hỏi của con.
Nhưng nếu bạn chưa có câu trả lời chính xác thì cũng không sao. Hãy nói với con cho bạn thời gian để nghiên cứu về chủ đề này. Cha mẹ cũng có thể gợi ý cùng nhau tìm hiểu, hoặc hỏi con có thể tự nghiên cứu được không và nói lại cho bạn biết những gì chúng tìm hiểu được.
Một cách thiết thực và hiệu quả khác để giải quyết các câu hỏi và mối quan tâm của con là kết nối chúng với các nguồn lực trong cộng đồng sẵn có. Đây có thể là các cố vấn trường học hoặc các nhà cung cấp dịch vụ y tế cộng đồng, như bác sĩ và y tá hoặc những người có thể cung cấp thông tin phù hợp với độ tuổi.
Phụ huynh cũng có thể tìm hiểu về các tổ chức cộng đồng địa phương và các nhóm hỗ trợ có thể cung cấp những thông tin bổ ích về giáo dục giới tính, hỗ trợ từ những đứa trẻ cùng trang lứa, cũng như tạo một môi trường an toàn cho con mình. Khi được khuyến khích tiếp cận những tổ chức này, thanh thiếu niên sẽ càng tin tưởng vào các dịch vụ chăm sóc và sẽ sử dụng các nguồn lực, dịch vụ này thường xuyên hơn.
Những chủ đề trò chuyện thường gặp khi trò chuyện với con cái về tình dục, xu hướng tính dục
Như đã đề cập ở trên, câu hỏi về tình dục và xu hướng tính dục thì ‘nhiều vô kể’. Tuy nhiên thông thường, những cuộc nói chuyện sẽ rơi vào một trong những chủ đề sau:
- Các bộ phận hệ sinh dục hoạt động như thế nào?
- Cách xây dựng một mối quan hệ tình dục lành mạnh (bao gồm tầm quan trọng của sự đồng thuận, hiểu biết lẫn nhau và ranh giới khi quan hệ).
- Những thay đổi về thể chất và tâm lý trong độ tuổi dậy thì của trẻ.
- Cách thực hiện và duy trì sức khỏe tình dục, sức khoẻ sinh sản tốt nhất.
Nếu con cái của họ thuộc cộng đồng LGBTQIA+, thì cha mẹ cần tiếp cận vấn đề tình dục như thế nào?
Hãy cùng nhìn rộng ra đến những trường hợp khi mà tôn giáo/tín ngưỡng là yếu tố ngăn cản sự trao đổi thoải mái về tình dục và xu hướng tính dục với con cái.
Nhiều bậc phụ huynh sẽ có những hiểu lầm và định kiến riêng về tình dục, xu hướng tính dục thường bắt nguồn từ tín ngưỡng tôn giáo hoặc văn hóa. Nhưng thực tế là, việc tránh thảo luận về những chủ đề nhạy cảm này sẽ không ngăn cản việc thanh thiếu niên tham gia vào các hoạt động tình dục; hơn nữa các con sẽ tìm kiếm thông tin từ các nguồn không chính thống hoặc độc hại khác.
Chính việc nói chuyện cởi mở giữa phụ huynh và con cái sẽ giúp những đứa trẻ có hành vi tình dục an toàn, bao gồm cả việc sử dụng bao cao su và trì hoãn việc này cho đến khi chúng thật sự thấy ổn và cần thiết. Vì vậy, cha mẹ hãy tập trung vào tầm quan trọng của việc tôn trọng, chấp nhận và hỗ trợ con trong hành trình tìm hiểu về bản thân.
Đối với những bạn trẻ thuộc cộng đồng LGBTQIA+, đây sẽ là một rào cản lớn khi các bạn muốn dựa vào cha mẹ của mình để tìm kiếm câu trả lời, đặc biệt khi họ là những người đã có những ác cảm với người trong cộng đồng này. Lúc này đối với các phụ huynh, việc rũ bỏ những định kiến này là điều tiên quyết cần làm để hai bên có thể thẳng thắn trao đổi với nhau.
Khi đã sẵn sàng để bắt đầu, sau đây là những gợi ý mà cha mẹ có thể thực hiện để hỗ trợ con cái của mìnhkhi họ công khai là người cộng đồng LGBTQIA+:
- Đầu tiên, hãy cho con biết rằng bạn yêu thương và chấp nhận con người thật của con.
- Lắng nghe với tâm thế cởi mở, không phán xét. Đây là lúc để con tự do bày tỏ bản thân. Hãy đặt câu hỏi mở để thể hiện sự quan tâm cũng như hiểu rõ hơn về trải nghiệm của con.
- Hãy hỏi rằng con muốn cha mẹ giúp đỡ như thế nào. Cũng có thể đó chỉ là để con mình biết là cha mẹ sẽ luôn ở bên mình là đủ. Hoặc nếu cụ thể hơn, cha mẹ nên có những nguồn tài nguyên hoặc hoặc các nhóm hỗ trợ LGBTQIA+ mà có lợi cho con mình.
- Hãy kiên nhẫn với con và để con có không gian riêng để khám phá cảm xúc của mình theo tốc độ của mình. Bởi, việc chấp nhận bản dạng giới hoặc xu hướng tính dục của mình có thể là một hành trình dài.
- Hãy thể hiện mình là người ủng hộ cộng đồng không chỉ trong gia đình mà còn ở nơi công cộng nữa.
Tầm quan trọng của việc người lớn cởi mở khi nói về tình dục với con cái của mình
Cung cấp thông tin chính xác, tạo dựng môi trường giao tiếp thẳng thắn và hỗ trợ chung quy một cách tổng thể, sẽ giúp con bạn có đủ khả năng để phân biệt các trường hợp xấu và tạo dựng hành vi tình dục một cách có trách nhiệm.
Khi cha mẹ nói chuyện về tình dục và xu hướng tính dục với con cái, nó có thể được coi như ‘một khoảng đầu tư’ vào sức khỏe và hạnh phúc tương lai của các con. Bằng cách tiếp cận với sự trung thực và đồng cảm, cha mẹ có thể xây dựng nền tảng vững chắc cho sự giao tiếp cởi mở và giúp con cái đưa ra những quyết định thông minh.
