Có thể nói cuộc sống của con người ngày càng được nâng cấp và hướng đến những giá trị đỉnh cao. Điều này được mình chứng ở sự phát triển của ngành công nghiệp thời trang, nước hoa. Không chỉ đáp ứng nhu cầu mua sắm của mọi người mà những lĩnh vực này còn giúp mọi người thể hiện sự đẳng cấp, vị trí của mình trong xã hội. Nói đến nước hoa, thị trường ngày nay có rất nhiều loại mang những đặc tính, mùi hương riêng. Nhưng tiêu biểu nhất, nổi trội nhất là hai dòng nước hoa niche và designer và những phân khúc nhỏ hơn..
Nước hoa designer
Nước hoa designer là dòng nước hoa được sản xuất và kinh doanh đại trà bởi các nhãn hàng thời trang hoặc mỹ phẩm nổi tiếng trên thế giới như Chanel, Tomford, Dior, hay YSL,… Các thương hiệu này sáng tạo nước hoa designer với mục đích đồng bộ hóa cho sản phẩm thời trang của mình. Thậm chí, nhà Armani còn thừa nhận 75% lợi nhuận của họ đến từ nước hoa designer.
Tuy có những lựa chọn vô cùng đắt đỏ, nhưng phần lớn giá cả của nước hoa designer phù hợp với túi tiền với đại đa số người tiêu dùng thị trường. Mùi hương của nó thường chạy theo xu hướng của thị trường nên không kén người sử dụng, là sự lựa chọn hợp lý cho khách hàng dễ tính, đơn giản là muốn hương thơm được lưu lại trên người mình. Nước hoa designer được quảng bá rộng rãi trên các phương tiện truyền thông đại chúng, bán rất chạy và đem lại lợi nhuận cao. Dòng nước hoa này thường được sản xuất số lượng lớn với tính chất thương mại cao. Ta dễ dàng bắt gặp nước hoa designer tại các trung tâm thương mại, các chuỗi bán lẻ, hay cửa hàng miễn thuế tại sân bay.
Nước hoa niche
Khác với designer, nước hoa niche được sáng tạo bởi những nhà sản xuất, các thương hiệu nước hoa lâu đời, và kinh doanh nước hoa là công việc chính của họ.
Trong thế giới nước hoa niche, L’ Artisan Parfumeur được xem là một trong những “nhà tiên phong.” Một số thương hiệu niche khác bao gồm Guerlain, Creed, Amouage, Byredo, Clive Christian, Aftelier, Jo Malone, Le Labo, Acqua di Parma,… – đều là những cái tên khá xa lạ với phần đông khách hàng thị trường. Theo tính toán của Michael Edwards, tác giả cuốn sách Fragrances of the World, vào cuối năm 2012, trên thế giới có hơn 360 thương hiệu nước hoa niche, trong khi tổng số hãng nước hoa gồm cả niche lẫn designer là khoảng 1.642 hãng.
“Niche” là từ tiếng Pháp, dịch ra có nghĩa là ngóc ngách. Từ này được Hiệp hội Nước hoa (The Fragrance Foundation hay FiFi) sử dụng trong cụm “niche perfume” để nói đến những loại chất thơm được sản xuất trong quy mô nhỏ, xuất hiện rất ít hoặc thậm chí không bao giờ có mặt trong trung tâm thương mại hay các chuỗi bán lẻ. Không khoa trương, phổ biến như designer, nước hoa niche chọn cho mình một góc “sang chảnh” hơn khi chỉ xuất hiện trên một vài con phố và cửa hàng nhất định trên toàn thế giới.
Nước hoa niche được bán tại hệ thống phân phối cao cấp như Printemps (Paris) , Harrods (London), Bergdorf Goodman (New York) hoặc từ chuyên gia trong lĩnh vực nước hoa. Thậm chí, một số dòng chỉ xuất hiện tại một cửa hàng nhất định. Ví dụ nước hoa Serge Lutens có thể tìm thấy ở khắp Pháp, nhưng những bộ độc quyền Exclusif không nơi nào có ngoài Palais Royal, Paris.
Các dòng nước hoa niche thường mang những mùi hương rất riêng biệt và độc đáo theo từng thương hiệu. Mục tiêu của các dòng nước hoa này không phải để bán theo số lượng đại trà – được càng nhiều càng tốt, mà là để tôn vinh sự tinh tế của mùi hương và chạm tới cảm xúc của người dùng. Những nhà sản xuất nước hoa niche luôn tìm tòi những hương thơm mới, cá tính và không chạy theo xu thế thị trường. Mỗi hãng chọn cho mình một triết lý sáng tạo riêng nhằm tạo nên sự khác biệt và gây dấu ấn trong lòng khách hàng, và nói không với những hương thơm “giông giống” nhau.
Một số nhà sản xuất nước hoa niche như Commes des Garcons và Escentric Molecules chuộng cách phối các nguyên liệu tổng hợp để tạo nên mùi hương đặc trưng, không ở đâu có được.
Số hãng khác như Aftelier, Ayala Moriel, JoAnne Bassett, hay Florascent thường dùng những hương liệu tự nhiên độc quyền, trong đó có cả rượu.
Các hãng như Eau d’Italie, Bond No. 9, Profumi di Pantelleria, Aqaba, hay Parfum d’Empire lại tổng hợp mùi thơm từ một nơi chốn cố định nào đó, chẳng hạn như từ các thành phố, đảo, vùng quê hoặc nơi từng ngự trị của các triều đại cổ xưa.
Les Parfums de Rosine hay La Maison de la Vanille chỉ thích cho ra các dòng nước hoa có một mùi hương duy nhất, không nhiều lớp lang như các mẫu hiện đại.
Ngoài mùi hương ấn tượng, mỗi thương hiệu niche sở hữu một công thức bí mật giúp hương thơm lưu giữ lâu hơn nhiều lần so với các loại nước hoa designer. No 1 Passant Guardant của Clive Christian sau nhiều lần tắm vẫn lưu giữ ở da với các hương trái cây. Mọi công thức độc quyền được giữ nguyên theo thời gian. Chính điều này tạo nên giá trị không đổi và tách biệt cho các mùi hương kinh điển của nước hoa niche.
Nhiều dòng nước hoa niche có trị giá cao hơn hẳn các dòng thông thường của thương hiệu designer. Ở thể tích 50ml, chúng thường được đặt lên kệ với giá trung bình dao động từ $150-500 USD (3-10 triệu đồng), cao hơn so với mức $100-200 USD (2-4 triệu đồng) của nước hoa designer.
Một số phiên bản nước hoa niche đặc biệt hơn như Eau d’Hadrien của Annick Goutal, Bolt of Lightning của JAR, Joy với Jean Patou, Caron của Poivre,… còn có giá từ $500-2.000 USD (10-45 triệu đồng) cho 30ml. Riêng No 1 Passant Guardant của Clive Christian có giá tới hơn 220.000 USD (hơn 5 tỷ đồng) cho 30ml.
Theo Victoria Christian – con gái của nhà thiết kế Clive Christian, “Bản thân No 1 đã là một di sản bền vững qua 80 năm.” Các chai nước hoa đánh số No 5 là dòng nước hoa cao cấp, nhưng điều này chỉ đúng đối với thị trường đại chúng. Còn với số ít giới thượng lưu đích thực, dòng nước hoa No 1 Perfume của Clive Christian mới thực sự là đẳng cấp.
Nước hoa indie
Sự cạnh tranh khốc liệt của nước hoa niche trên thị trường nước hoa từ đó cũng buộc các “ông lớn” designer phải đầu tư vào các dòng nước hoa độc quyền – như Tom Ford với Private Blend, Dior với La Collection Privée, hay Chanel với Les Esclusif de Chanel.. Người ta thường gọi các dòng sản phẩm này là “niche design.”
Từ đó cũng cho ra đời nhiều nhánh nhỏ hơn để phân biệt nước hoa niche: niche design, niche original (hay niche), và niche indie – hay còn gọi tắt là nước hoa indie.
Tương tự với những đặc tính của niche original, nước hoa indie chỉ khác ở yếu tố “tự cung tự cấp” và được sản xuất ở dây chuyền, qui mô nhỏ hơn. Các nhà nước hoa Indie không hề phụ thuộc vào bất kì điều gì. Họ không quan tâm xu hướng thị trường hay thị hiếu của người tiêu dùng. Chỉ đơn giản họ chọn và làm mùi hương này vì sở thích và cá tính riêng.
Do mang tính chất ”tự cung tự cấp,” những chai nước hoa indie 100% đều là do những nhà sản xuất tự tạo ra mà không có người đứng sau “đỡ đầu” hay “làm hư” sự sáng tạo cùng cảm xúc bay bổng họ đặt vào từng lọ nước hoa. Những chai lọ đơn thuần được mua từ các cửa hàng hoặc hoặc nhặt nhạnh đâu đó. Sau đó thêm thắt chi tiết một cách cho đúng ý đồ người sản xuất. Rất dễ dàng để bắt gặp ở những dòng nước hoa indie này mắc phải các lỗi về tem nhãn bị lệch, lỗi nắp, sẽ khác nhau vài chi tiết giữa các chai cùng dòng… Đơn giản là vì chúng được sản xuất không qua một quy trình đồng loạt nào cả.
Các nhà sưu tầm nước hoa kỳ cựu sẽ thích “chơi” mùi indie nhiều hơn – khó xài, tự cảm, tùy theo tưởng tượng bay bổng và sự đồng điệu của mỗi cá nhân đối với mùi hương. Một số nhà hương độc lập không thích làm thương hiệu, cũng chẳng quan tâm đến thiết kế, nhưng hồn của họ đặt trong mùi hương thì phải gọi là “đỉnh.” Có những mùi khơi gợi về thời gian, không gian, màu sắc, cảm xúc, xác thịt, là sự đồng điệu của mỗi cá nhân đối với mùi hương.
Thế giới nước hoa indie định vị nước Ý như là một trong những quốc gia giàu các nghệ sĩ mùi hương độc lập nhất. Một mình, kín tiếng, song gây được tiếng vang nhất trong những năm trở lại đây hẳn phải là Stefania Squeglia. Không giao du với báo chí và hạn chế tối đa việc giao tiếp với truyền thông, chỉ lẳng lặng tập trung vào công việc sáng tạo mùi hương. Stefania Squeglia gây bất ngờ cho những ai yêu mùi hương bởi nhiều sáng tạo đầy thi vị, bay bổng, và đẹp lạ lẫm. Nổi bật trong số đó, phải là sáng tạo Sogno Reale – mang phong cách amber – hổ phách, mùi hương chủ điểm ngọt ngào và êm ái.
Nước hoa artisan
Thuật ngữ “nước hoa artisan” chỉ những dòng nước hoa được làm từ các nghệ nhân – và dĩ nhiên, quy trình điều chế hương thơm đến quá trình sản xuất, đóng chai đều được làm hoàn toàn thủ công, không qua máy móc hoặc bất kỳ dây chuyền nào. Artisan cũng có thể được xem là một “tập con” của nước hoa indie, chỉ khác là toàn bộ công đoạn làm nên một lọ nước hoa đều do bàn tay người nghệ nhân. Một số nhà sản xuất nước hoa indie có khâu điều chế hương thơm hay khi đóng chai được thực hiện trong phòng thí nghiệm, có máy móc hỗ trợ, khiến chúng bị loại khỏi định nghĩa khắt khe của “nghệ nhân.”
