Haphephobia là một thuật ngữ để ám chỉ chứng sợ tiếp xúc. Dù không quá phổ biến, song loại bệnh này vẫn là một nỗi ám ảnh kinh hoàng và nằm trong nhóm ám ảnh chuyên biệt (sợ một đối tượng hoặc hoàn cảnh cụ thể). Người mắc hội chứng này sợ chạm và bị bất cứ ai chạm vào, tuy nhiên với một số người, thì nỗi sợ có mức độ nghiêm trọng hơn khi phải va chạm với người khác giới.
Điều đặc biệt của nỗi sợ hãi vô lý này là nó không nhất thiết phải đi kèm với khả năng mắc các chứng lo lắng khác như rối loạn lo âu xã hội, nỗi sợ bị tổn thương hay sợ tình dục. Nhiều người mắc chứng sợ tiếp xúc này vẫn có thể xây dựng được những mối quan hệ thân thiết và chặt chẽ với mọi người, tuy vậy họ vẫn luôn bị áp lực khi lo sợ các mối quan hệ có thể đổ vỡ do hội chứng Haphephobia.
Biểu hiện của bệnh Haphephobia
Mức độ nghiêm trọng của căn bệnh này sẽ khác nhau tuỳ theo mỗi người. Một số người mắc chứng haphephobia có thể vượt qua được những nỗi sợ của mình khi có đủ niềm tin với những người xung quanh hoặc việc gắng gượng chịu đựng, khi tiếp xúc vẫn nằm trong khả năng kiểm soát. Một vài phản ứng dễ thấy nhất của người mắc bệnh này khi phải tiếp xúc với người khác là: khóc, cứng người lại, trốn chạy, run rẩy và đổ mồ hôi đầm đìa. Các phản ứng nghiêm trọng hơn có thể kể đến như hoảng loạn (panic attack), tim đập nhanh, thở dồn dập.
Các loại bệnh liên quan
Trước khi được chẩn đoán rằng liệu một người có bị Haphephobia hay không, các bác sĩ sẽ phải loại trừ các dấu hiệu tiềm ẩn khác cũng có triệu chứng tương tự như:
- Chứng sợ đám đông
- Chứng sợ sự lộn xộn hoặc sợ vi trùng
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương
- Rối loạn hoảng sợ
- Rối loạn lo âu xã hội
Các bác sĩ cũng sẽ loại trừ khả năng mắc chứng loạn cảm đau (allodynia) – một loại bệnh vô cùng nhạy cảm với việc đụng chạm. Với căn bệnh này, người bệnh có thể thấy rất đau nếu bị đụng chạm nhẹ vào người.
Nguyên nhân gây ra bệnh haphephobia
Hiện chưa rõ nguyên nhân chính xác gây ra bệnh này bởi có nhiều yếu tố có thể đóng một vai trò dẫn tới việc bị bệnh. Giống như các chứng ám ảnh sợ hãi cụ thể khác, yếu tố di truyền, lịch sử gia đình, kinh nghiệm và tính cách cũng có góp phần phát triển chứng ám ảnh sợ hãi.
- Tiền sử gia đình: thông qua quan sát thành viên trong gia đình có biểu hiện mắc bệnh, một người cũng có thể mắc bệnh.
- Trải nghiệm đau thương: bị tấn công tình dục hoặc từng có chấn thương do đụng chạm cũng góp phần gây ra căn bệnh này.
Một nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ có nguy cơ mắc chứng sợ đụng chạm cao gấp hai lần so với nam giới. Theo DSM-5 (Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, Phiên bản Thứ năm – Diagnostic and Statistical Mental Disorders, Fifth Edition), 75% người mắc chứng ám ảnh sợ hãi cụ thể có thể có nhiều hơn một chứng sợ hãi.
Căn bệnh này thường được ghi nhận là phát triển mà không rõ nguyên nhân – một điều hoàn toàn bình thường với những người mắc các chứng ám ảnh cụ thể. Nhiều người không thể truy ra những tác nhân trong thời thơ ấu có thể dẫn đến chứng Haphephobia bất chấp việc căn bệnh này vẫn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của họ.
Hiểu và đối diện với hội chứng Haphephobia
May mắn thay, những căn bệnh ám ảnh cụ thể đều có thể điều trị được, với tỷ lệ thành công lên tới 80-90%. Một vài cách thức điều trị bao gồm:
- Uống thuốc kê: những người mắc chứng lo âu cụ thể có thể được kê thuốc trầm cảm và thuốc chống lo âu để điều trị bệnh. Những loại thuốc này thường được sử dụng cùng với các liệu pháp tâm lý trị liệu.
- Tâm lý trị liệu: một phương pháp chữa bệnh được khuyến khích là liệu pháp tiếp xúc hay đối mặt với nỗi sợ (exposure therapy). Thông qua việc tiếp xúc và làm quen dần với nỗi sợ, họ có thể thực hành được các kỹ thuật thư giãn. Đến cuối cùng, phản ứng sợ hãi sẽ bớt nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, việc sử dụng liệu pháp nhận thức hành vi (cognitive-behavioral therapy) nhằm giải quyết những suy nghĩ tiêu cực cũng góp phần kiểm soát căn bệnh này.
Chăm sóc bản thân
Ngoài việc tìm những phương pháp điều trị cho tình trạng của bản thân, bạn cũng có thể thực hiện những bước sau để quá trình hồi phục dễ dàng hơn:
- Quan tâm bản thân: chăm sóc tốt cho cả sức khỏe thể chất và tinh thần. Nghỉ ngơi đầy đủ, tuân theo chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên cũng như tìm cách nghỉ ngơi và kiểm soát căng thẳng.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ: việc ở cạnh gia đình hoặc bạn bè – những người hiểu và luôn sẵn lòng giúp đỡ bạn. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể tham gia những nhóm tự giúp đỡ bản thân để nói chuyện với những người đồng cảnh ngộ.
- Đừng trốn tránh nỗi sợ: việc né tránh đối phó nỗi sợ sẽ càng làm tình trạng bệnh ngày càng tệ hơn. Điều này không có nghĩa là bạn phải đối mặt với nỗi ám ảnh của mình một trực tiếp, nhưng hãy mở lòng, dũng cảm và tin vào bản thân hơn mỗi khi cảm thấy lo lắng.
Nỗi sợ bị đụng chạm có thể phát triển bởi ám ảnh sau những trải nghiệm đau thương. Phản ứng với việc đụng chạm là hoàn toàn bình thường. Hãy kiên nhẫn trong việc tìm kiếm phương pháp điều trị hợp lý để có thể chữa lành những tổn thương bên trong tâm hồn, cũng như làm dịu dần các phản ứng tiêu cực của việc đụng chạm.
Theo Very Well Mind
Có thể bạn quan tâm:
Những thí nghiệm tâm lý gây tranh cãi nhất từ trước đến nay
Làm thế nào để không ai bị “bỏ rơi” trong cuộc trò chuyện nhóm?
Thảo luận về bài viết