Có lẽ thế hệ ngày nay ít người biết đến cái tên có phần hơi lạ lẫm này. Nhưng nếu bạn thử đem cái tên “Lade trái thơm” hoặc tấm ảnh con cọp màu vàng với 2 bên là hoa houblon (thực ra là trông giống trái thơm) này hỏi bố mẹ. Bạn sẽ bất ngờ với những câu chuyện “ăn chơi” hồi trẻ mà bố mẹ “thuận miệng” chia sẻ đấy.
Bia lade trái thơm là gì?
Năm 1973, hãng bia BGI có cho ra mắt một sản phẩm mới mang tính thương hiệu, được đựng trong chai 0,66 lít, nhưng có thêm hình con cọp và 2 bên là những quả trông khá giống như trái thơm, nên dân ta hồi ấy gọi luôn là bia trái thơm cho tiện.
Điểm đặc biệt là cả két thì chỉ có một chai bia này, thời ấy mọi người vẫn hay nói với nhau rằng chai này là loại bia đặc biệt, thơm ngon hơn hẳn loại thường và là món quà tặng kèm dành riêng cho khách hàng mua sỉ.
Ngày xưa người ta hay phân chia thế này, có 3 loại bia thì bia con cọp trái thơm là đứng đầu, sau đó tới bia con cọp thường và sau cùng là bia Quân Tiếp Vụ.
Cũng vì vậy mà thời đó người ta toàn mua hẳn một két bia cốt chỉ để lấy chai trái thơm này đem đi tặng hoặc biếu nhau. Trong bàn nhậu, chỉ có những bậc đàn anh, chủ xị hoặc cấp trên mới được ưu tiên để thưởng thức chai bia “bình thường” này.
Câu chuyện marketing “thú vị” đằng sau chai bia được mọi người khen ngon
Không phải tự nhiên mà ở trên tôi nhấn mạnh chữ “bình thường”. Thực ra cả 3 loại bia được xếp hạng phía trên đều có chất lượng giống y chang nhau. Khổ nỗi ngày xưa người ta trọng hình thức, cứ thấy cái nào đẹp nhất mà hiếm nhất thì cứ mặc nhiên cho là nó ngon. Nhưng thực ra đâu phải vậy, tất cả chỉ là một sai lầm trong khâu thiết kế đồng thời cũng là một trong những câu chuyện marketing lạ lùng nhất Việt Nam.
Vào năm 1973, hãng BGI muốn đổi nhãn bia mới. Để tiết kiệm tiền thuê họa sĩ thiết kế ở Pháp như mọi khi, trưởng phòng tiếp thị khi ấy – ông Phan Văn Song quyết định giao cho họa sĩ quảng cáo trong công ty. Chê Agency mắc nên Client để nội bộ làm đây mà.
Vẫn giữ nhãn con cọp nhưng lần này ông muốn vẽ thêm hoa houblon, hay còn gọi là hoa hốt bố. Đây là loại hoa giúp tạo ra hương vị đắng cho bia. Đầu bếp giỏi biết dùng ngũ vị hương trong bếp núc, nghệ nhân giỏi biết vận dụng tài nghệ để thêm ít hoa houblon vào bia.
Thành phẩm của anh họa sĩ lúc vẽ xong thì tương đối ổn, dù không bằng họa sĩ ngoại nhưng cũng gọi là có tay nghề. Ngặt một nỗi là anh vẽ hoa houblon thế nào mà thành ra trái thơm, cả văn phòng marketing của BGI hồi ấy cũng chẳng ai biết hoa houblon tươi trông như thế nào nên chỉ lấy trái khô làm mẫu. Ấy vậy từ trưởng phòng cho đến các cấp đều duyệt “mượt mà” cho đến khâu làm chai.
Khi đưa vào nhà máy ở Chợ Lớn, các kỹ sư cười vỡ bụng: “Sao hoa houblon lại giống trái thơm thế này”. Biết sao bây giờ, chiến dịch, quyết định đều là dân văn phòng và đội marketing “chốt hạ”, bổn phận các anh kỹ sư vốn là sản xuất, chỉ đâu đánh đó.
Thế là 100 ngàn chai mới bị vẽ sai được đưa vào sản xuất. Mọi sự đã lỡ không lẽ lại bỏ cả 100 ngàn chai thì uổng phí quá, thế là có một cao kiến được đề ra, đó là bỏ mỗi két một chai, phân tán ra mà bán.
Thành công đến từ sự vô tình
Nhưng không phải tự nhiên mà bia trái thơm lại được mọi người săn lùng đến vậy, kể đến thì cái công lớn nhất chắc hẳn phải thuộc về nhóm người Hoa làm công việc phân phối bia cho BGI.
Từ trước đến nay, ở đất Sài Gòn này, người Hoa vốn có máu kinh doanh, họ rất nhanh nhạy với các cơ hội làm ăn và linh hoạt trong các mối quan hệ. Trong cái khó lại ló cái khôn, họ thấy được cơ hội trong cái tình cảnh oái oăm của các ông lớn ở trụ sở BGI.
Thế là họ nghĩ ra một câu chuyện bịa đặt, họ nói với các đại lý rằng bia trái thơm là loại đặc biệt, mỗi két chỉ có đúng một chai, nhưng nếu “lị” lấy nhiều lô thì “ngộ” sẽ lén các sếp lớn nhét thêm mỗi két vài chai nữa. Nếu “lị” trở thành khách V.I.P thì một két bia trái thơm không phải chuyện khó khăn gì.
Thế là quy tắc ngầm mỗi két 1 chai bị rối loạn, tuy nhiên ban lãnh đạo cứ thế mà lờ đi, mặc cho nhóm nhân viên phân phối muốn làm gì thì làm. Bởi chỉ vì một sai sót vớ vẩn mà lại biến thành một câu chuyện khiến nhãn hàng thu hút được người tiêu dùng và khiến doanh thu tăng vọt thì chỉ có ai dại lắm mới đi đính chính, giải thích lại với người dùng.
Loại bia này phổ biến đến nỗi mà cụm từ “làm vài de” được mọi người dùng rất nhiều mỗi khi ra quán nhậu để chill và 1,2,3…Dzô!
Bài học về câu chuyện: Vẻ ngoài quyết định ý thức
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn thực ra chỉ có trong thơ cơ, nếu ngoài đời, những câu chuyện đó chắc hiếm như “mò kim đáy bể”. Con người ta vẫn hay lấy bề ngoài để mà làm nền cho thiện cảm về sau. Bố tôi vẫn hay bảo là Thúy Kiều khổ đấy nhưng Thị Nở thì khổ gấp trăm lần.
Câu chuyện về bia Lade con cọp trái thơm cũng vậy, cùng một sản phẩm nếu ta cho vào chai lọ, bao bì thật đẹp và thổi vào một vài câu chuyện thì lúc nào người ta cũng cảm thấy nó ngon hơn. Đến các anh “bợm nhậu” hay “nát rượu” thời ấy cũng đâu nhận ra được sự khác biệt giữa các loại bia này.
Bởi vậy nên trong tâm lý học mới có thuật ngữ gọi là hiệu ứng Placebo (hay còn gọi là hiệu ứng giả dược). Xét cho cùng, những gì bạn nghĩ sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến cảm nhận của bạn.
Xem thêm những bài viết khác dưới đây:
- Các loại rượu truyền thống nổi tiếng tại Việt Nam
- #BócRượu: Rượu trắng – nghi lễ trưởng thành “ngầm” của các bé trai Việt Nam
- 20 thuật ngữ tại quán bar cần nắm lòng trước khi “lên đồ”
