Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, có nhiều câu chuyện tình yêu vượt qua mọi rào cản của lễ giáo và quy tắc xã hội, nhưng ít có câu chuyện nào lại lôi cuốn và cảm động như chuyện tình của Trần Thánh Tông và Thiên Cảm Hoàng hậu. Được mọi người biết đến với mối tình “ăn cơm trước kẻng”, câu chuyện tình nhà Trần này không chỉ là thiên sử về tình yêu mà còn là biểu tượng cho lòng dũng cảm và sự trung thành giữa những thử thách khắc nghiệt nhất.
Trần Thánh Tông, vị vua thứ hai của triều đại Trần và Thiên Cảm Hoàng Hậu, một phụ nữ xinh đẹp và tài năng, đã vượt qua mọi định kiến xã hội để đến với nhau. Tình yêu của họ không chỉ dừng lại ở những cảm xúc lãng mạn mà còn được thử thách bởi những quy tắc nghiêm ngặt của thời phong kiến. Tuy nhiên, họ đã chứng minh rằng tình yêu đích thực có thể vượt qua mọi giới hạn.
Mối oan tình từ các đời trước
Qua các đời vua Trần lập hoàng hậu thì đã có 9 người chọn chính cung là người cùng họ. Ngoài việc để củng cố quyền lực, tránh mối họa ngoại thích thì các mối lương duyên này có thể được nhằm mục đích hóa giải mối oan tình giữa hai nhánh, bắt đầu từ mâu thuẫn giữa hai anh em Trần Liễu và Trần Cảnh.
Mối oan tình này xuất phát từ cuộc đổi ngôi hoàng hậu chấn động do Trần Thủ Độ sắp đặt khi ông đã ép vua Trần Thái Tông (Trần Cảnh)phải phế bỏ Lý Chiêu Hoàng vì cả hai sau nhiều năm chung sống nhưng không thể có thêm con (con đầu lòng của cả hai bị mất trước đó). Người được chọn thay thế là Thuận Thiên công chúa là vợ của An Sinh vương Trần Liễu, thậm chí lúc đó Thuận Thiên còn đang mangtrong bụng thai nhi 3 tháng là con với Trần Liễu. Tất cả điều này đã tạonên những rạn nứt trong nội bộ của triều Trần.
Tức giận với điều đó, An Sinh vương Trần Liễu đã tụ tập quân lính và nổi dậy chống lại triều đình. Cuộc nổi dậy diễn ra ở vùng sông Cái. Mục tiêu lúc đầu của Trần Liễu là lật đổ triều đình của em mình và giành lại quyền lực mà ông cho rằng mình xứng đáng có được. Cuộc nổi dậy của Trần Liễu đã thu hút sự chú ý lớn và gây ra nhiều xáo trộn trong triều đình.
Vì không đủ sức chống lại quân triều đình và để thoát khỏi cái chết, Trần Liễu nghĩ tới người em hết mực yêu thương mình là Trần Thái Tông, có thể cứu ông trong lúc này. Khi vua Trần Thái Tông đến, Trần Liễu giả làm người đánh cá đến thuyền vua xin hàng. Khi Trần Thủ Độ đuổi theo, vua Trần Thái Tông lấy thân mình che chở cho Trần Liễu khiến Trần Thủ Độ tức giận ném gươm xuống sông và nói: “Ta chỉ là con chó săn thôi, biết đâu anh em các người thuận nghịch thế nào?” và Trần Liễu sau đó được tha tội.
Có thể thấy được rằng vua Trần Thái Tông khi ấy đã tìm cách hóa giải mối hiềm khích giữa hai anh em. Hơn nữa nhờ sự hoà giải của bà Trần Thị Dung mà ông và vua Trần Thái Tông đã tha thứ cho nhau, tình cảm anh em trở lại như xưa, như chính sử đã ghi. Không chỉ đảm bảo tính mạng, phong đất cho anh trai Trần Liễu, Trần Thái Tông còn dùng hôn nhân để hóa giải mối oan tình sâu nặng giữa con cháu mình và con cháu Trần Liễu.
Mối lương duyên giữa Trần Thánh Tông và Thiên Cảm hoàng hậu
Trần Thánh Tông (1240-1290), tên húy là Trần Hoảng, là con trai thứ của vua Trần Thái Tông và Thuận Thiên Hoàng hậu. Ông được biết đến là một vị vua anh minh, có tầm nhìn xa trông rộng và là một người có tâm hồn nghệ sĩ, yêu thích thơ ca và triết học. Năm 1258, Trần Hoảng được vua cha truyền ngôi và trở thành vị vua thứ hai của triều đại nhà Trần.
Còn về Thiên Cảm Hoàng hậu, vốn có xuất thân cao quý, bà là con gái thứ 5 của An Sinh vương Trần Liễu và là cháu gái của vua Trần Thái Tông. Có rất ít tư liệu nói về Thiên Cảm Hoàng hậu, nên thông tin về bà vẫn còn rất khiêm tốn. Bà biết đến với tên thật là Trần Thị Thiều, không có năm sinh của bà. Nhưng bà nổi tiếng là một người phụ nữ xinh đẹp, thông minh và có tài năng văn chương.
Với mối oan tình từ trước đó, có lẽ cuộc gặp gỡ định mệnh của hai người cũng được sắp đặt từ trước. Trong triều đình khi đó, người có quyền hành ngoài vua Trần Thái Tông còn có Thái sư Trần Thủ Độ. Có rất nhiều thông tin mơ hồ về vai trò của Thiên Cảm hoàng hậu trong hoàn cảnh lịch sử chính trị đặc biệt nay. Vì có lẽ bà được xem như cầu nối hàn gắn mối quan hệ giữa hai nhánh hoàng tộc sau vụ việc ép hôn khi xưa. Nhưng dù điều đó có là sự thật thì việc lựa chọn để bà làm hoàng hậu vẫn là rất khó.
Vào năm Nguyên Phong thứ 8 (1258), Thái tử Trần Hoảng lên kế vị, cải nguyên thành Thiệu Long nguyên niên. Xưng Nhân Hoàng (tức Thánh Tông). Theo sử sách và truyền thuyết, Trần Thánh Tông và Thiên Cảm Hoàng hậu đã gặp nhau lần đầu tiên khi cả hai còn rất trẻ. Trong một buổi tiệc tại cung đình, Trần Thánh Tông đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp và sự duyên dáng của Thiên Cảm Hoàng hậu. Cả hai đã có cơ hội trò chuyện và nhanh chóng nảy sinh tình cảm.
Tuy nhiên, vì địa vị và trách nhiệm của mình, tình yêu của họ được cả hai giữ kín. Trần Thánh Tông, dù là hoàng tử, nhưng vẫn phải tuân thủ những quy tắc nghiêm ngặt của triều đình. Thiên Cảm Hoàng hậu cũng ý thức được rằng tình yêu giữa họ sẽ gặp nhiều trở ngại. Vì bà cũng là con gái của kẻ có tư thù với triều đình, hơn nữa lại không phải là đích nữ, nên sẽ không bao giờ được chọn để làm Hoàng hậu tương lai.
Thế nhưng tình yêu của họ đã vượt lên trên những định kiến, lời dị nghị và cả oán hận năm xưa. Vào thời điểm tình yêu sâu đậm giữa Trần Thánh Tông và Thiên Cảm Hoàng hậu không thể che giấu nữa. Vậy nên một sự kiện quan trọng không chính thức trong lịch sử đã diễn ra đó là việc cả hai đã “ăn cơm trước kẻng”, tức là có con trước khi chính thức kết hôn.
Điều này được xem như là một hành động táo bạo, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Trong bối cảnh xã hội phong kiến, việc này được coi là một hành động vi phạm nghiêm trọng các quy tắc và chuẩn mực đạo đức. Tuy nhiên, điều này cũng chứng minh được cho tình yêu của họ thực sự mãnh liệt và không thể chối từ.
Mùa thu, tháng 8 năm 1258, chỉ sau 6 tháng sau khi Thái tử lên ngôi. Không bao lâu sau đó, nhờ vào sự khéo léo và tình cảm chân thành, Trần Thánh Tông đã thuyết phục được triều đình và vua cha Trần Thái Tông để chính thức phong Thiên Cảm Hoàng hậu làm vợ mình. Việc này không chỉ giúp họ hợp thức hóa tình yêu mà còn tạo điều kiện cho một cuộc sống hạnh phúc bên nhau. Điều này sau đó cũng được hợp lý hoá như một chiếc cầu nối giữa hai nhánh của nhà Trần trở nên đoàn kết hơn.
Ngày 11 tháng 11 năm ấy, Hoàng hậu đã hạ sinh Hoàng trưởng tử Trần Khâm, tức Nhân Tông. Điều này có thể thấy được rằng là Thiều Cơ đã mang thai con của Trần Thánh Tông trước khi có lệnh sắc phong làm Hoàng hậu. Vụ việc mang thai thái tử Nhân Tông xem như là lí do danh chính ngôn thuận trong việc được chọn Thiều Cơ lên làm Hoàng hậu.
Cuộc sống viên mãn
Đối diện với áp lực gia tộc và những xung đột chính trị đầy phức tạp, Thiên Cảm Hoàng hậu đã phải đấu tranh rất nhiều với bản thân. Việc chấp nhận buông bỏ thù hận và gạt đi những tranh chấp quyền lực để bước vào cuộc hôn nhân với Trần Thánh Tông không hề dễ dàng. Tuy nhiên, với tình yêu chân thành và lòng dũng cảm, bà đã quyết định đặt tình yêu lên trên tất cả, từ bỏ mọi oán hận và hiềm khích để xây dựng một tương lai mới bên người mình yêu.
Thiên Cảm Hoàng hậu đã chứng minh rằng tình yêu thực sự có thể hóa giải mọi hận thù và vượt qua mọi rào cản. Sự hy sinh và lòng bao dung của bà không chỉ giúp bà và Trần Thánh Tông có được một cuộc sống hạnh phúc mà còn góp phần củng cố sự ổn định và thịnh vượng cho triều đại nhà Trần.
Sau khi trở thành hoàng hậu, Thiên Cảm Hoàng hậu luôn sát cánh bên cạnh Trần Thánh Tông, hỗ trợ ông trong việc trị vì đất nước. Họ đã cùng nhau vượt qua nhiều thử thách và sóng gió, nhưng tình yêu và lòng trung thành giữa họ vẫn luôn vững bền. Thiên Cảm Hoàng hậu không chỉ là người bạn đời mà còn là một người bạn tâm giao, một cố vấn đáng tin cậy cho Trần Thánh Tông.
Cuộc hôn nhân giữa Trần Thánh Tông và Thiên Cảm Hoàng hậu đã để lại một dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và văn hóa Việt Nam. Tình yêu của họ là minh chứng cho sức mạnh của tình yêu chân thành, vượt qua mọi rào cản và định kiến xã hội. Cuộc hôn nhân này cũng có ý nghĩa rất lớn như cầu nối xóa nhòa đi những hiềm khích và xích mích trong quá khứ. Đây cũng là tiền đề để sau này chính anh trai bà Trần Quốc Tuấn góp phần tiếp thêm sức mạnh vào ngọn lửa bùng cháy của Hào khí Đông A.
Cuộc sống chung của họ đã trở thành một biểu tượng đẹp về tình yêu và sự hòa giải, để lại một di sản quý báu cho hậu thế. Thiên Cảm Hoàng hậu không chỉ là một hoàng hậu đáng kính mà còn là hiện thân của tình yêu chân thành và lòng vị tha. Quyết định buông bỏ thù hận gia tộc để lấy người mình yêu của bà đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử, trở thành câu chuyện truyền cảm hứng về sức mạnh của tình yêu và lòng dũng cảm.
Xem thêm: Chuyện tình nhà Trần (P.1) : mối tình thay đổi triều đại Lý Chiêu Hoàng – Trần Cảnh
