#Nghĩ là series về những vấn đề, hiện tượng cần được quan tâm trong xã hội từ trước đến nay.
Trong khoảng 2 năm gần đây, có một xu hướng mới thịnh hành trên TikTok đang nhắm vào những đối tượng là các bạn nam trẻ dễ bị tổn thương, đó là Looksmaxxing (một quy trình được hiểu là để ‘tối đa hóa’ ngoại hình). Looksmaxxing thường sẽ ăn sâu vào tiềm thức của những thanh và thiếu niên nam muốn thay đổi diện mạo để trở nên hấp dẫn hơn và được xã hội chấp nhận.
Khởi nguồn và sự lan truyền
Nguồn gốc của Looksmaxxing (gộp lại từ 2 chữ Looks và maximization) có thể truy nguyên từ giữa năm 2014 trên các diễn đàn và nhóm thảo luận dành cho đàn ông. Người tham gia sẽ chia sẻ các phương pháp và kỹ thuật để cải thiện ngoại hình của mình. Ban đầu, các cuộc thảo luận này thường tập trung vào những lời khuyên đơn giản về chăm sóc cá nhân và thể dục. Tuy nhiên, theo thời gian, nó dần tiến xa hơn và bao gồm cả những biện pháp cực đoan và nguy hiểm.
Sự bùng nổ của các nền tảng truyền thông xã hội, đặc biệt là TikTok, càng thúc đẩy sự lan truyền của Looksmaxxing. Trên nền tàng này các video ngắn, dễ tiếp cận và thu hút sự chú ý, đã nhanh chóng trở thành công cụ lý tưởng để nhiều nhà sáng tạo nội dung truyền bá những ý tưởng về Looksmaxxing. Cũng vì các thuật toán của TikTok, vốn dựa trên việc đề xuất nội dung dựa trên sở thích của người dùng, đã giúp các video này dễ dàng lan truyền rộng rãi.
Ngoài TikTok, Looksmaxxing còn được lan truyền qua các diễn đàn như Reddit. Bởi vì không hài lòng với vẻ ngoài của mình, các thiếu niên nam và thanh niên lướt vì hiếu kỳ, sẽ được đưa đến các phòng chat, nơi họ được yêu cầu tải hình ảnh bản thân lên để nhận lời khuyên.
Những lời nhận xét có thể đi theo 2 chiều hướng. Nếu nhẹ, đó có thể các biện pháp vệ sinh cơ bản như đánh răng và làm trắng răng, loại bỏ lông mặt và cơ thể, và ‘mewing’ (được hiểu là các bài tập lưỡi được cho là giúp làm săn chắc cơ mặt, mặc dù chưa có chứng minh khoa học nào cho rằng nó hiệu quả). Những quy trình trên được gộp lại thành thuật ngữ ‘softmaxxing’.
Nhưng trường phái thứ 2, gọi với thuật ngữ là ‘hardmaxxing’ (tức là cải thiện ngoại hình bằng mọi cách cần thiết), sẽ mang tính cực đoan hơn. Nó có thể bao gồm các hành vi sau đây:
- Sử dụng steroid trong thể hình để cơ bắp to hơn
- Cấy tóc và phẫu thuật thẩm mỹ
- Sử dụng bơm để kéo dài dương vật trông lớn hơn
- Loại bỏ xương sườn để có eo thon gọn
- ‘Bone-smashing”: dùng búa đập gãy xương trên mặt để trông nam tính hơn
- ‘Starvemaxxing: khuyến khích chế độ ăn kiêng cực đoan và rối loạn ăn uống
- ‘Whitemaxxing’: sử dụng kem để trông trắng hơn
- ‘Edgemaxxing’: được mô tả là sự kiềm chế cơn cực khoái để tăng testosterone để cải thiện tình trạng xuất tinh.
‘Mewing’ và ‘Đôi mắt thợ săn’
Như đã đề cập ở trên, Looksmaxxing sẽ bao gồm nhiều quy trình khác nhau để đạt đến cái gọi là ‘chuẩn mực’ theo cộng đồng trên này. Nhưng có 2 bước để ‘tối đa hóa’ ngoại hình mà được truyền tai nhau nhiều nhất, đó chính là cách để có gương mặt góc cạnh và đôi mắt đủ để thu hút phái nữ. Từ đó, ta có mewing. Đây là một kỹ thuật đặt lưỡi được phát triển bởi Bác sĩ John Mew và con trai của ông là bác sĩ Mike Mew, nhằm cải thiện cấu trúc khuôn mặt và các vấn đề về nha khoa.
Kỹ thuật này bao gồm việc đặt toàn bộ bề mặt của lưỡi lên vòm miệng, ngay phía sau răng cửa trên. Trên lý thuyết, việc duy trì lưỡi ở vị trí này sẽ tạo ra áp lực nhẹ nhàng và liên tục, giúp định hình lại xương hàm và cải thiện hình dáng khuôn mặt theo thời gian. Trong khi đó, Đôi mắt thợ săn (hunter eyes) là một thuật ngữ thường được sử dụng trong cộng đồng Looksmaxxing và trên các diễn đàn trực tuyến để miêu tả một kiểu dáng mắt được cho là hấp dẫn và nam tính. Những đặc điểm được cho là người đó có đôi mắt thợ săn bao gồm:
- Đôi mắt sâu: mắt nằm sâu trong hốc mắt, tạo ra phần bóng tối tự nhiên xung quanh mắt.
- Mí mắt trên rõ ràng: mí mắt trên có đường viền rõ ràng và thường không bị che khuất bởi da thừa.
- Khoảng cách mắt vừa phải: khoảng cách giữa hai mắt không quá xa cũng không quá gần, tạo sự cân đối trên khuôn mặt.
- Đường viền xương quanh mắt: đường viền xương quanh mắt rõ ràng, đặc biệt là phần xương lông mày.
- Ánh nhìn tự tin: ánh mắt thể hiện sự tự tin và quyết đoán, thường có sự tập trung và không lờ đờ.
Thuật ngữ Đôi mắt thợ săn này phản ánh ý tưởng rằng đôi mắt như vậy sẽ biểu thị sự mạnh mẽ và khả năng săn mồi, liên kết điều này với hình ảnh nam giới mạnh mẽ và quyến rũ. Tuy nhiên, đây chỉ là một quan niệm thẩm mỹ chủ quan và không có cơ sở khoa học chắc chắn nào để xác định rằng Đôi mắt thợ săn là tiêu chuẩn của sự hấp dẫn.
Hình tượng này đến từ đâu?
Lượn một vòng quanh trên các không gian mạng này, ta có thể thấy ví dụ về những hình mẫu cá nhân mà nhóm incels (“độc thân không tự nguyện” những người không thể tìm thấy một đối tác lãng mạn hoặc tình dục) hướng tới như những người mẫu nam như Jordan Barrett hoặc Francisco Lachowski; nhân vật nổi tiếng qua mạng như Andrew Tate; và cuối cùng là nhân vật trong phim ảnh như Joker hoặc Thomas Shelby (từ phim bộ Peaky Blinders).
Tất cả những ví dụ trên đều có những yếu tố, có thể là ngoại hình hoặc tính cách mà nhóm incels cho là chuẩn mực của đàn ông đúng đắn mà mọi cá nhân đều nên hướng tới. Bởi nếu không đạt đến chuẩn mực đó sẽ bị chế giễu và lăng mạ, còn có thể bị xúi đi kết liễu cuộc đời của mình. Nhưng để dễ hình dung hơn, một hình tượng được cho là ‘tượng đài’ với các thuật ngữ ở trên thì đó chính là Patrick Bateman (do Christian Bale đóng) trong bộ phim American Psycho (2000).
“Tôi tin vào việc chăm sóc bản thân, duy trì một chế độ ăn uống cân bằng và một chế độ tập luyện nghiêm ngặt,”Patrick Bateman, một nhân viên ngân hàng đầu tư kiêm kẻ giết người hàng loạt, nói ở phần tự thuật đầu bộ phim. Đây là một tác phẩm châm biếm lối sống của tầng lớp yuppie (chỉ một người trẻ sống ở thành phố, kiếm được nhiều tiền, tiêu tiền vào những thứ thời thượng và mua sắm những món đồ đắt tiền) ở New York vào những năm 1980.
Bộ phim miêu tả một xã hội bị chi phối bởi chủ nghĩa khoái lạc, chủ nghĩa vật chất và sự tự mãn. Trong những phút đầu của American Psycho, bộ phim giới thiệu thói quen buổi sáng cầu kỳ của nhân vật chính, và khi tách khỏi ngữ cảnh châm biếm rộng lớn hơn, nó đã biến thành một ví dụ điển hình cho việc chăm sóc bản thân dành cho những người trẻ tuổi.
Phim đã trở thành chủ đề của nhiều cuộc tranh luận trực tuyến, với khán giả chia làm 2 phe: những người trẻ hiểu được sự châm biếm và những người không hiểu. Nhóm người không hiểu được nhắc đến, không ai khác chính là cộng đồng những người Looksmaxxing trên internet.
Looksmaxxing chỉ là một phần trong sự ảnh hưởng xấu của incels đến nam giới trẻ
Vậy vì sao Looksmaxxing lại được xem là có ảnh hưởng xấu? Nếu chỉ nhìn bề ngoài, trào lưu này có thể trông vô hại. Việc khuyến khích người khác tự chăm sóc, tập thể dục và ăn uống lành mạnh là điều nên làm. Nhưng cốt lõi của trào lưu này lại liên quan đến sự bạo lực, tự tử, hội chứng incels, khó khăn trong việc thiết lập các mối quan hệ tình cảm hoặc tình dục.
Quay trở lại đời thực, nhóm incels này cảm thấy họ bị phụ nữ hiểu lầm và mất tinh thần sẽ tìm đến những người tự xưng là ‘người truyền cảm hứng cho nam giới’ với cái vỏ bọc là địa vị xã hội cao, để tìm kiếm sự an ủi cũng như cộng đồng cùng chung suy nghĩ. Đơn cử có thể kể đến là Andrew Tate. Bên cạnh những thông điệp về thể dục, kiếm tiền và cải thiện bản thân, người đàn ông cũng đã công khai thể hiện thái độ kỳ thị phụ nữ và cho rằng việc thỏa mãn những ham muốn bạo lực đối với phụ nữ là điều xã hội nên chấp nhận.
Sự sai lệch về đạo đức cũng như ý nghĩa của sự nam tính này đã tạo ra hệ quả sai lầm. Những cá nhân nghe và bị ‘tẩy não’ sẽ cho rằng quyền lợi của những người đàn ông bị cướp đi và họ cũng tin rằng mình bị đàn áp. Điều này sau đó có thể được lấy làm động lực cho các hành vi phạm pháp như: bạo lực giới tính, nữ sát, tội ác bắt chước và các vụ giết người hàng loạt.
Người trẻ đang bị áp lực về ngoại hình
Nỗi lo của chúng ta với việc có một ngoại hình hoàn hảo là một căn bệnh ám ảnh, làm chúng ta xa lánh bản thân và người khác. Nhiều nhà nghiên cứu xã hội học và nhân chủng học, đã chỉ ra mối liên kết giữa các xu hướng như Looksmaxxing và áp lực xã hội rộng lớn hơn mà người trẻ phải đối mặt.
Nhìn xung quanh, có thể thấy người trẻ đang lớn lên trong một thế giới ngày càng bấp bênh với chiến tranh, nỗi lo âu hậu đại dịch COVID-19, sự suy thoái môi trường, cuộc sống không thể chi trả vì lạm phát và khủng hoảng kinh tế, cũng như việc làm không ổn định. Khi đó, những người trẻ cảm thấy họ không thể kiểm soát môi trường xung quanh, thì có thể quay sang các xu hướng như Looksmaxxing như một thứ mà họ có thể kiểm soát.
Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều ảm đạm như vậy. Trong những năm gần đây, nhiều diễn đàn trên các không gian mạng đã bắt đầu được hình thành, nhằm phản đối và thách thức những quan niệm về giới mà trước đây còn sai lệch. Các diễn đàn này có thể cung cấp các quan điểm tích cực, với sự nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc giao tiếp xã hội lành mạnh, đồng thuận trong tình dục và sự tôn trọng ở các mối quan hệ giữa nam và nữ.
Trong thời đại của thuật toán TikTok và các diễn đàn nói chung, thì các trường học và cộng đồng phải nỗ lực nhiều hơn để giáo dục thanh niên, đặc biệt là nam giới, về những chủ đề như: sự nam tính tích cực, và những nguy hiểm của văn hóa incels, chủ nghĩa cực đoan, ngôn từ căm thù giới tính và bạo lực tình dục.
Ngoài ra, việc hâm mộ đúng các ngôi sao và nhân vật có tầm ảnh hưởng tốt, cũng là một cách để nam giới có thể định hình suy nghĩ và cách hành xử trong xã hội tốt hơn. Chính những sự thay đổi tích cực trên sẽ giúp khơi dậy niềm tin rằng chúng ta có thể cùng nhau tạo ra một thế giới công bằng và đồng cảm hơn, không chỉ cho mỗi các bạn nam mà còn cho mọi người.
